روز جهانی معلم مصادف با 5 اکتبر برابر با 13 مهرماه می باشد که هر ساله جشن گرفته می شود و هدف از این روز بررسی مشکلات معلمان در سراسر دنیا است و همچنین به قدردانی از آنها نیز پرداخته می شود. یونسکو این روز را انتخاب کرده است و هرساله در این روز در سراسر دنیا به اهمیت وجود معلمان و نقش پررنگ آنها در پرورش بچه ها پرداخته می شود.
همه ی کشورهای دنیا که روز جهانی معلم را در تاریخ شان ثبت کرده اند، هر یک دلیل و بهانه ای برای ثبت این روز خاص در تقویم داشته اند و هر کدام به گونه ای و در تاریخی روز معلم را جشن می گیرند.
ایران
نامگذاری این روز به قبل از انقلاب 57 باز می گردد و مناسبت آن، کشته شدن یکی از معلمان به نام ابوالحسن خانعلی در روز ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۴۰ در تجمع اعتراض‌آمیز معلمان در میدان بهارستان بود.ابوالحسن خانعلی معلمی ساده و معمولی و بدون گرایش حزبی بود. همه احزاب از او تجلیل کرده اند اما تاکنون هیچ حزب سیاسی ادعای وابستگی او را به خود نکرده است. پس از این واقعه حکومت وقت برای دلجویی از معلمین روز ۱۲ اردیبهشت را به یاد مرگ خانعلی روز معلم نامگذاری کرد.
در تقویم جمهوری اسلامی روز 12 اردیبهشت ماه به عنوان روز معلم نامگذاری شده است. پس از پیروزی انقلاب استاد مرتضی مطهری در این روز توسط گروه فرقان به شهادت رسید و از سال 1358 این روز دوباره به نام معلم نامگذاری شده است و جشن گرفته می شود.
روز معلم در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است و هر کدام از این کشورها دلیل خاصی برای نامگذاری این روز دارند که در ادامه به برخی از آن ها می پردازیم.
روز معلم در روسیه (5 اکتبر)
در روسیه بین سال های 1965 تا 1994 بدون هیچ دلیل خاصی در اولین یکشنبه ماه اکتبر مراسم بزرگداشت روز معلم برگزار می شد. اما پس از سال 1994 و اعلام روز جهانی معلم از جانب یونسکو، روس ها نیز 5 اکتبر را به عنوان روز معلم در تاریخ خود ثبت کردند.
روز معلم در ترکیه (24 نوامبر)
24 نوامبر روزی است که به عنوان روز معلم در تاریخ این کشور ثبت شد.
روز معلم در اوکراین (اولین یکشنبه اکتبر)
جمعه قبل از روز معلم را دانش آموزان و معلمان جشن گرفته و با یکدیگر به رستوران و یا کافه می روند.
روز معلم در افغانستان (5 اکتبر)
در روز 5 اکتبر مدارس تعطیل هستند اما دانش آموزان و معلمان به مدارس می روند و از آنها با غذا و شیرینی پذیرایی می شود.
روز معلم در ارمنستان (4 اکتبر)
تا همین چندی پیش ارمنستانی ها اولین یکشنبه ماه اکتبر را به عنوان روز معلم جشن می گرفتند. اما اخیراً به دلیل تصمیم مجلس نمایندگان این کشور در راستای اصلاح قوانین مربوط به تعطیلات و بزرگداشت ها، این روز به 4 اکتبر منتقل شد.
روز معلم در آذربایجان (5 اکتبر)
آذربایجانی ها از سال 1994، درست زمانی که یونسکو تصمیم به برگزاری روز جهانی معلم گرفت، این روز را با عنوان روز معلم در تاریخ کشور خود ثبت کردند.
روز معلم در کره جنوبی (15 مه)
اولین بهانه نامگذاری روز خاصی تحت عنوان روز معلم در این کشور، بازدید اعضای تیم جوانان صلیب سرخ کشور در تاریخ 25 مه از معلم سابق خود در بیمارستان بود اما این روز در تقویم از سال 1965 به بعد و به بهانه سالروز تولد «سجونگ کبیر»، چهارمین پادشاه خانواده «چوسان» در کره به تاریخ 15 مه تغییر پیدا کرد. برگزاری این مراسم ملی از سال 1973 تا 1982 متوقف شد، اما پس از آن برگزاری مراسم مجددا ادامه پیدا کرد.
روز معلم در تایوان (۲۸ سپتامبر)
در تایوان روز معلم جشن و تعطیلی رسمی است که در ۲۸ سپتامبر و به منظور بزرگداشت معلم و فیلسوف بزرگ چینی، کنفوسیوس برگزار می‌شود.
روز معلم در آرژانتین (11 سپتامبر)
به افتخار بزرگداشت «دومینگو فاستینو سارمینتو»، هفتمین رییس جمهوری آرژانتین که در سال 1888 در آسونسیون درگذشت.
روز معلم در آلبانی (7 مارس)
در هفتم مارس 1887 اولین مدرسه سکولاری که دانش آموزان آلبانی اجازه درس خواندن در آن را پیدا کردند تاسیس شد.
روز معلم در استرالیا (آخرین جمعه ماه اکتبر)
در استرالیا معمولا آخرین جمعه ماه اکتبر به عنوان روز معلم شناخته می شود. دلیل خاصی هم برای تعیین یک چنین تاریخی ذکر نشده است.
روز معلم در الجزایر (28 فوریه)
دلیل خاصی برای ثبت این تاریخ در کشور الجزایر ذکر نشده است.
روز معلم در بنگلادش (4 اکتبر)
معمولا برگزاری مراسم بزرگداشت معلمان در این کشور یک هفته طول می کشد، اما روز اصلی آن 4 اکتبر است.
روز معلم در برزیل (15 اکتبر)
از 15 اکتبر 1963 به بعد به مناسبت حکم ساخت مدارس ابتدایی در برزیل، هر ساله مراسم بزرگداشت روز معلم در این کشور برگزار می شود.
روز معلم در شیلی (16 اکتبر)
در سال 1967 روز 11 سپتامبر در شیلی به عنوان روز معلم شناخته می شد، پس از آن تاریخ به دهم سپتامبر منتقل شد تا با روز دریافت جایزه نوبل «گابریل میسترال»، شاعر شیلیایی در سال 1945 همزمان شود. اما در سال 1977 تاریخ روز معلم بار دیگر تغییر کرد و به افتخار تاسیس انجمن معلمان شیلی به روز 16 اکتبر منتقل شد.
روز معلم در هند (5 سپتامبر)
این روز مصادف است با سالروز تولد «سارولی را کریشنا»، رییس جمهوری سابق هند که اعتقادی شگرف به آموزش و پرورش داشت.
روز معلم در ایالات متحده (هفته اول مه)
تاریخچه تعیین روز معلم در تقویم ایالات متحده، به تلاش های «رایان کراگ» معلم ویسکانسین در سال 1944 باز می گردد.
روز معلم در بوتان (2 مه)
به مناسبت سالروز تولد پادشاه سوم این کشور که کشورش را با نظام آموزش و پرروش مدرن آشنا کرد.
روز معلم در چین (10 سپتامبر)
در سال 1985 میلادی، دولت به طور ناگهانی تاریخ دهم سپتامبر را به عنوان روز بزرگداشت برای معلمان اعلام کرد و هیچ گاه هم توضیحی برای دلیل نامگذاری یک چنین روزی در این تاریخ خاص ارائه نداد. در حال حاضر اکثر مردم چین خواهان این هستند که تاریخ مراسم بزرگداشت روز معلم در کشورشان به 28 سپتامبر هم زمان با تاریخ برگزاری بزرگداشت این روز در تایوان انتقال یابد.
روز معلم در جمهوری چک (28 مارس)
زادروز «یان آموس کمنسکی» نویسنده و فیلسوف چک.
تاریخ روز معلم در کشور فرانسه
در فرانسه، مهد تمدن اروپا، روزی به نام روز معلم وجود ندارد.